«Ես շատ եմ ուզում, որ «Թևանիկը» թևեր ունենա, մեծ էկրան դուրս գա և ճախրի»

ՋԻՎԱՆ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆԻ «Թևանիկ» գեղարվեստական լիամետրաժ ֆիլմի երևանյան պրեմիերան կկայանա մայիսին, այնուհետև այն կներկայացվի Կաննի կինոշուկայում: Արցախյան ազատամարտի մասին պատմող ֆիլմի հիմքում ընկած է Առնոլդ Աղաբաբովի «Թևանիկ» կարճամետրաժ ֆիլմի սցենարը: Համաարտադրողներն են Հայաստանի ազգային կինոկենտրոնը, լիտվական «Արտբոքս» կինոընկերությունը և «Երկիր Մեդիա» հեռուստաընկերությունը:

-Ինչի՞ մասին է ֆիլմը` ընդգրկուն իմաստով:
-Մարդկանց, ովքեր ապրում են եզրագծում` թե՛ ֆիզիկապես, թե՛ հոգեպես: Հետաքրքիր է պատմել նման մարդկանց ճակատագրերի մասին, վերջին վայրկյաններին մոր վերջին համբույրի, հոր, եղբոր ու պապի վերջին ներկայության, պարզ ընկերական կատակի, խրամատում հողոտ ձեռքերով տաք կարտոֆիլ ճաշակելու, ինչպես նաև գյուղում հանգիստ դոմինո խաղացող մարդկանց մասին:
-Ձեր մանկությունն անցել է Արցախում` ազատամարտի տարիներին: Իրական դրվագներ տեղ գտե՞լ են ֆիլմում:
-Կան կերպարներ, որոնք իրական են, կան դեպքեր, ապրումներ, որ իսկապես եղել են: Շատերը կնայեն ֆիլմն ու կասեն, որ այսպիսի պատմություն տեսել են կամ լսել:
-Ձեր նախորդ` «Ընդհատված մանկություն» ֆիլմը նույնպես ազատամարտի թեմայով էր, հետաքրքիր է, ինչպե՞ս են արձագանքում ադրբեջանցիները նման ֆիլմերին:
-Եթե համացանցում նայեք «Ընդհատված մանկություն» ֆիլմի թրեյլերը, կտեսնեք ադրբեջանցիների արձագանքը:
-Նրանց ռեժիսորները նույնպես արծարծում են Արցախի թեման: Հետևո՞ւմ եք հակահայկական ֆիլմերին, ծանո՞թ եք դաշտին:
-Ես հնարավորինս հետևում եմ ադրբեջանցիների նկարահանած բոլոր ֆիլմերին, որոնք շատ մակերեսային են՝ պարզունակ լուծումներով: Կարծում եմ՝ հենց դա է պատճառը, որ այդ ֆիլմերը Ադրբեջանից դուրս չեն գալիս: Մենք, հակառակը, պետք է նկարահանենք խոր ֆիլմեր, միջազգային ընկալողականության առումով: Մեր գլխավոր նպատակն այն է, որ «Թևանիկն» ընկալվի, սիրվի թե՛ Հայաստանի քաղաքացու, թե՛ շոտլանդացու կողմից: Ինչո՞ւ մենք կարող ենք դիտել շոտլանդական ֆիլմեր, իսկ շոտլանդացին մեր ֆիլմը՝ ոչ: Իհարկե, ինչ-որ տեղ անհեթեթ մրցակցություն է, որովհետև մեր հնարավորությունները շատ սուղ են, բայց ես էլ այն ցանկությունն ունեմ, որ Արցախյան ազատամարտը ներկայացվի համաշխարհային կինոթատրոններում՝ պարզ, մարդկային ճակատագրերով: 21-րդ դարի մարդուն կարելի է զարմացնել միայն այդ կերպ` պատմելով սովորական մարդու մասին ու, իհարկե, անկեղծ պատմելով:
-Համաշխարհային կինոհարթակում «Թևանիկը» հաջողություն կունենա՞:
-Ասում են` եթե ուզում ես ծիծաղեցնել Աստծուն, պատմիր նրան ծրագրերիդ մասին: Ես շատ եմ ուզում, որ «Թևանիկը» թևեր ունենա, մեծ էկրան դուրս գա և ճախրի:
-Հայ հանդիսատեսին հետաքրքրո՞ւմ է պատերազմի թեման:
-Գիտե՞ք, ես շատ լավ կարծիք ունեմ մեր հանդիսատեսի մասին: Եթե լավ ֆիլմ մատուցվի, իհարկե, կհետաքրքրի ու անկասկած կնայեն: Պետք է կարողանաս լավ ձևով լավ պատմություն պատմել: Սա է խնդիրը: Ես շատ մեծ հույս ունեմ, որ Հայաստանում «Թևանիկը» հաջողություն կունենա:
-Ձեր «Ընդհատված մանկությունը» «Ոսկե ծիրան» փառատոնի «Հայկական համայնապատկեր» ծրագրում էր ընդգրկված: «Թևանիկը» կներկայացնե՞ք «Ոսկե ծիրանին»:
-Չգիտեմ՝ միջազգային ժյուրին ինչպես կգնահատի, բայց ֆիլմը, իհարկե, կներկայացնեմ «Ոսկե ծիրան» միջազգային կինոփառատոնին, ինչպես նաև այլ փառատոների:
-Կինոոլորտում մեր ռեժիսորները մեծ հաջողություններ չեն գրանցում: Հիմնական պատճառը ֆինա՞նսն է:
-Հայ կինոռեժիսորը շատ խնդիրներ ունի: Գիտե՞ք, դժվար է նկարահանել լավ ֆիլմ, դա հյուծում է, մասնատում: Այլ երկրներում այնքան միջոցներ են տրվում ֆիլմ նկարահանելու համար, այնքան մարդիկ են աշխատում, որ ռեժիսորը միայն ստեղծագործում է: Իսկ մեզ մոտ ռեժիսորը դատապարտված է ամեն ինչ անելու: Նույնը իմ պարագայում է: Արցախն իմ կղզին է, ես լավ եմ զգում ինձ Արցախում, հասարակ գյուղացիներն էլ ինձ օգնում են, հասկանում, իսկ Արցախի կառավարությունն ինձ տրամադրել է անհրաժեշտ ամեն ինչ, որ ֆիլմը հաջողվի, բայց կրկին դժվարություններն անթիվ են:
-«Թևանիկը» արցախյան պատերազմին նվիրված առաջին հայ-լիտվական համատեղ արտադրության ֆիլմն է: Ի՞նչ կասեք այդ համագործակցության մասին:
-Ֆիլմի նախագիծն անցած տարի ներկայացրի Կաննի 66-րդ փառատոնի կինոշուկայում` ջանալով համաարտադրող գտնել: Եվ հաջողվեց գտնել բավական հայտնի խոշոր կինոարտադրող ընկերություն, որն իր համեստ ներդրումն ունի ֆիլմի հետարտադրական աշխատանքներում: Պատկերի վրա ողջ աշխատանքը լիտվական կողմն է իրականացնում՝ իր իսկ միջոցներով: Ֆիլմի երաժշտության հեղինակը նույնպես լիտվացի է:
-Հայկական երաժշտություն չի՞ լինելու:
-Ի սկզբանե նման խնդիր չի դրվել` հայկական երաժշտություն լինելո՞ւ է, թե՞ ոչ: Դասական գեղեցիկ համահունչ երաժշտություն կլինի: Եվ այդպես ավելի ճիշտ է: Ֆիլմը հայկական շատ շերտեր ունի, բայց նաև շատ անկախ է մատուցման ձևի, բովանդակության, ռեժիսորական մոտեցման առումով: Առաջին ֆիլմում լինելու է սոնետ, երկրորդում` էլեգիա, երրորդում` ասք:
-Ֆիլմը Արցախո՞ւմ է նկարահանվել:
-Այո, նկարահանումներն իրականացվել են Արցախում` հուլիս, օգոստոս ամիսներին:
-Արցախի բնությունը օգնո՞ւմ է ինքնատիպ, գեղեցիկ տեսարաններ ստանալու հարցում:
-Ես, իհարկե, սիրում եմ քայլել Պրահայի աշնանային փողոցներով, Ստոկհոլմի ձմեռային ծովափով, հիանալ այդ ամենով և ծխել մեկ տուփ սիգարետ, բայց անկեղծ ստեղծագործելու համար ինձ անհրաժեշտ են նաև Արցախի բնությունից եկող լիցքերը:
-Ձեր հաջորդ ֆիլմը դարձյա՞լ պատերազմի մասին է լինելու:
-Ես այժմ մշակում եմ իմ հաջորդ ֆիլմի սցենարը, որի մասին շատ փակ կխոսեմ: Թեման գլոբալ է, մարդկային գեղեցիկ հարաբերություններ են ներկայացվում, և այդ ամենը տեղի է ունենում Արցախում: Բովանդակային առումով իմ ֆիլմերը չեն կրկնում իրար: Ֆիլմը նայելիս շատերին կհետաքրքրի՝ որտե՞ղ է Արցախը: Ինձ հաճախ օտարերկրացիները հարցնում են՝ որտե՞ղ է այն` Սև՞ ծովի, Կասպի՞ց ծովի, թե՞ Պարսից ծոցի շրջակայքում, ու դա էլ է վիրավորական, ստիպված ես պատմել երկրիդ պատմությունը:
-Ազատամարտի բովով անցած մարդիկ չեն հավանում այս թեմայով ֆիլմերը, ինչո՞ւ, չե՞ն համոզում, իրենք ավելի՞ն գիտեն:
-Թե՛ մեկը, թե՛ մյուսը: Ռեժիսորի համար շատ դժվար է ստանալ մարտի տեսարան: Մյուս կողմից էլ` այդ տղաներն իրավունք ունեն խիստ լինելու, որովհետև նրանք եղել են այնտեղ` եզրագծում, նրանք ապրել են այն, ինչի մասին ինչ-որ ռեժիսոր ցանկանում է ֆիլմ նկարահանել:
-Ցեղասպանության թեմային առնչվող ֆիլմի մասին մտածե՞լ եք:
-Հաջորդ ֆիլմի նախագիծը չի պատմում Ցեղասպանության մասին, բայց զգայական իմպուլսները տանում են դեպի դարասկզբի աղետը, իհարկե, ոչ բացահայտ, այլ նրբորեն: Ավելի ճիշտ է կինոյի լեզվով խոսել նուրբ զգայական լարերի հետ: Պետք է մարդու մասին պատմել: Մարդը փոշոտ, ցեխոտ ձեռքերով, սպիտակ հացը ձեռքին շատ ավելի ասելիք ունի: Ֆիլմը պետք է բազմաշերտ լինի: Մեկ անգամ նայելով` դիտողը չպետք է հասկանա, պետք է էլի ու էլի նայի ու ամեն դիտումով մի նոր շերտ բացահայտի իր համար: Ես փորձել եմ այդպես կառուցել «Թևանիկը»: Կարծում եմ, հաջողվել է՝ և՛ ստեղծագործական խմբի, և՛ դերասանական լավ կազմի շնորհիվ:

Զրույցը` Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ